عیار
عیار واحد اندازه گیری خلوص آلیاژهای طلا و سایر فلزات گرانبها است. اگرچه برای مواد دیگر نیز استفاده می شود.
عیار طلا معمولاً در واحد 24 بیان می شود. به عنوان مثال، طلای 24 عیار طلای خالص با حداقل 99.9? طلا است و طلای 18 عیار از 75? طلا و 25? فلز دیگر تشکیل شده است.
برای محاسبه امتیاز از فرمول زیر استفاده می شود:
که در آن
X
{\displaystyle {\mathit {X}}} عیار آلیاژ،
M
g
{\displaystyle M_{g}} جرم خالص طلا یا پلاتین در جسم، و
M
m
{\displaystyle M_{m}} . جرم کل جسم است
در زبان انگلیسی و دیگر زبانهای اروپایی «عیار» را «قیراط» (carat یا Karat) با حرف اختصاری K مینامند که این قیراط را نباید با قیراط که یک یکای جرم برای اندازهگیری جرم سنگهای قیمتی و مروارید است اشتباه گرفت. هر قیراط 200 میلیگرم (0?2 گرم) است.
قیراط (املای ایالات متحده، نماد k یا Kt) یا قیراط (املای بریتانیا، نماد c یا Ct)[1][2] یک معیار کسری از خلوص آلیاژهای طلا است. سیستم قیراط استانداردی است که توسط قانون فدرال ایالات متحده پذیرفته شدهاست.[3]
روش تعیین عیار
عیار طلا به روشهای مختلف قابل تعیین است که در ادامه برخی از آنها تشریح شدهاست.
روش سنتی
در این روش طلا را به روی سنگ کوارتز یا سنگ محک میکشند. عیارهای پایینتر از 14 را توسط اسید نیتریک خالص با غلظتهای مختلف و عیارهای بالاتر از 14 را توسط تیزاب سلطانی یا مخلوط اسید نیتریک و نمک طعام سنجیده و خورندگی نمونه? مجهول را در برابر اسیدها، در مقایسه با کلیدهای نمونه معین میکند. البته این روش، روشی استاندارد و با دقت بالا نیست. [4]
روش اسپکتروفتومتر
مقدار معینی طلا را وزن نموده و در تیزاب سلطانی حل کرده سپس با مقایسه? استانداردهای مختلف و با کشیدن منحنی، عیار نمونه? مجهول را معین میکنند.
عیارهای مرسوم در طلاسازی بینالمللی
طلای خالص با توجه به نرمی زیاد برای ساخت بیشتر وسایل مناسب نیست و به همین جهت بیشتر طلایی که در جواهرات به کار میرود، طلای خالص نیست. در کشورهای مختلف یک یا چند عیار برای طلا سازی مرسوم است. در کشورهای اروپایی طلای عیار پایین به دلیل قیمت کمتر رونق زیادی دارد اما در کشورهای شرقی به دلیل نگاه سرمایهای مردم به طلا از عیارهای بالاتر برای تولید استفاده میشود. البته شرایط اقلیمی نیز در این مورد موثر است چرا که رطوبت بالا باعث تیرگی طلاهای عیار پایینتر میشود در نتیجه در هوای شرجی و گرم طلاهای عیار بالا محبوبیت بیشتری پیدا میکنند. در ایران معمولاً از عیار 18 استفاده میشود و عیارهای 20 و 22 هم به رسمیت شناخته میشوند اما تولید طلا با عیار پایینتر از 18 فقط برای صادرات مجاز است و عرضه آن در بازار داخل ممنوع است. البته در گذشته طلاهای 17 عیار هم در ایران ساخته میشدند. عیار سکهها معمولاً بالاتر از عیار جواهرات است و گاهی از طلای خالص هم در سکهزنی استفاده میشود. در ایران تمام انواع سکههای بهار آزادی با عیار 21?6 (90?) ضرب میشوند.